Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Antarctica is het continent rond de Zuidpool van de aarde. Antarctica is genoemd naar de Arctis, het Noordpoolgebied, met het voorvoegsel anti- (tegenover-). In oppervlakte is het het vijfde continent, na Azië, Afrika, Noord-Amerika en Zuid-Amerika en voor Europa en Oceanië.

Wordt omringd door de Atlantische Oceaan, de Indische Oceaan en de Grote Oceaan (volgens de oude indeling in oceanen). Al de zeegebieden rond Antarctica, bezuiden de 60e breedtegraad, worden tegenwoordigW benoemd als de Zuidelijke Oceaan (of Antarctische Oceaan). Het land en het water rond Antarctica wordt gezamenlijk aangeduid met de term Antarctis.

Antarctica is de koudste plek op aarde. De laagste temperatuur officieel ooit gemeten op aarde was bij het Vostok-station op 1000 kilometer van de Zuidpool: -89,2 °C (officieus -91 °C), en het continent is bijna volledig bedekt met ijs. Antarctica is het continent met de laagste gemiddelde luchtvochtigheid. Van al het ijs op de wereld ligt 90% op Antarctica. De gemiddelde dikte van de ijskap bedraagt 2200 meter en op het dikste punt is het ijs zelfs 4776 meter dik. Het meeste ijs is meer dan honderdduizend jaar oud, maar niet heel Antarctica heeft al die tijd onder het ijs gelegen.

n al het ijs op de wereld ligt 90% op Antarctica. De gemiddelde dikte van de ijskap bedraagt 2200 meter en op het dikste punt is het ijs zelfs 4776 meter dik. Het meeste ijs is meer dan honderdduizend jaar oud, maar niet heel Antarctica heeft al die tijd onder het ijs gelegen.

Geografie

Antarctica wordt in dit artikel gedefinieerd als:

• het Antarctisch vasteland, soms onderscheiden in Oost-Antarctica en West-Antarctica (inclusief het Antarctisch Schiereiland);
• de eilanden op het Antarctisch continentaal plat;
• eilanden die niet op het Antarctisch continentaal plat liggen maar gewoonlijk beschouwd worden als behorend tot Antarctica:
  • Zuidelijke Orkneyeilanden
  • Zuidelijke Shetlandeilanden
  • Zuid-Georgië en de Zuidelijke Sandwicheilanden
  • Bouvet-eiland
  • Heard en McDonaldeilanden

Geschiedenis

Hoewel er al veel eerder vermoedens bestonden over een zuidelijk continent, werd Antarctica pas in 1820 "ontdekt".

Op 14 december 1911 bereikte de Noor Roald Amundsen als eerste de Zuidpool. Ook in 1911/1912 probeerde een Britse expeditie onder leiding van Robert Scott ook de Zuidpool te bereiken. Ze bereikten de Zuidpool nog wel in 1912, maar de deelnemers aan deze expeditie kwamen op de terugreis om het leven.

Antarctica is het koudste continent op aarde. Het binnenland heeft een lange en koude winter waarbij het gemiddeld -40 tot -60 °C is. In de korte zomer wordt het daar gemiddeld niet warmer dan - 20 °C. Aan de kust en op het Antarctisch Schiereiland is het minder koud. In de winter is het daar gemiddeld -10 tot -30 °C, afhankelijk van de locatie, terwijl in de zomer de temperatuur gemiddeld iets onder tot rond het vriespunt ligt.

Antarctica is het droogste continent op aarde met een gemiddelde neerslag van ongeveer 170 mm per jaar. Dat is de hoeveelheid water nadat de gevallen sneeuw gesmolten is. Het binnenland is bijzonder droog met minder dan 100 mm neerslag per jaar. De kustzone daarentegen is natter, waarbij de westkust van het Antarctisch Schiereiland het natst is. Daar valt meer dan een meter neerslag per jaar, dus meer dan 3 meter sneeuw per jaar.

Ten slotte is de windrichting en windsterkte opvallend aan het klimaat van Antarctica. Bijna overal op Antarctica is de directionele constantheid van de wind bijzonder hoog, dit wil zeggen dat de wind altijd uit dezelfde richting waait (het oosten). In het binnenland is deze wind niet bijzonder sterk, maar langs de kust waait het hard. Het onderzoeksstation Dumond d'Urville heeft met 19,5 m/s (70,2 km/u) de hoogste jaargemiddelde windsnelheid op aarde gemeten.

Bevolking

De bevolking van Antarctica wordt geschat op ten minste 1000. Het aantal verschilt per seizoen. Antarctica heeft geen permanente bewoners, maar een aantal regeringen houdt permanente onderzoeksstations open.

Territoriale claims

Antarctica is niet politiek verdeeld, maar verschillende landen, vooral landen die dicht bij het continent liggen, hebben in de eerste helft van de 20e eeuw verschillende stukken opgeëist. Deze opeisingen hebben weinig praktische betekenis, maar ze worden nageleefd door vele cartografen zodat het continent op staatkundige kaarten op een enorme aangesneden "ijstaart" lijkt. De meeste van deze landen hebben observatie- of onderzoekscentra op Antarctica binnen het door hen opgeëiste gebied.

Andere landen, al dan niet met bases op het continent, hebben geen gebied opgeëist, maar sommige landen, waaronder Rusland, behouden zich het recht voor dit in de toekomst te doen. De claims worden niet erkend door de andere landen en door de Verenigde Naties. Een aantal landen, waaronder Nederland, heeft ook nadrukkelijk deze territoriale claims verworpen.

Het Antarctisch Verdrag behoudt de status quo en "bevriest" alle soevereiniteitsclaims voor de looptijd van het verdrag. Tot de "partijen", de landen die het verdrag zijn aangegaan, behoren alle landen met een territoriale claim, maar ook landen zonder claim, die actief zijn in het gebied, zoals België, Nederland, Rusland, de VS en Zuid-Afrika. Artikel IV van het verdrag beschermt zowel de partijen met als zonder territoriale aanspraken. Hun activiteiten in het kader van het verdrag kunnen niet worden beschouwd als een verzaking aan hun claims c.q. als een erkenning van de aanspraken van andere staten. Ook kunnen hun handelingen tijdens de duur van het verdrag niet worden gebruikt om hun positie te staven of om die van andere staten te betwisten. De partijen kunnen tijdens de duur van het verdrag geen nieuwe claims maken of hun bestaande aanspraken uitbreiden.

Onderzoeksstations

Er bevinden zich ruim 60 poolstations op Antarctica, waar wetenschappelijk onderzoek wordt verricht door ruim 30 landen. Een aantal hiervan werkt permanent en een aantal andere alleen in de zomer. Het grootste poolstation is het Amerikaanse Station McMurdo aan de McMurdo Sound, waar tot 1200 mensen kunnen leven. De landen met de meeste poolstations zijn Argentinië (zeven) en Rusland (vijf met nog drie in de her-openstellingsfase). Veel poolstations zijn geconcentreerd op het Antarctisch schiereiland, aan de kust en op de eilanden in de Antarctis. Een van de meest geïsoleerde stations is het Russische Vostokstation, waar tevens de laagste temperatuur ter wereld ooit is gemeten (-89,2 °C in 1983).